답사보고

BK21+ 3년차 답사

Tue, 08 Sep 2015 15:23:14 +0900

제3차 몽골바이오문화유산 국제학술대회 및 답사 ■ 일 시 : 2015년 8월 7일(금) ～ 2015년 8월 16일(일) ■ 장 소 : 몽골 가초르트 식물 휴양센터 및 울란바타르 ■ 숙 소 : 몽골 가초르트 식물 휴양센터, 에르헤스 소위랄 후렐쳉, Springs 호텔 일 시 간 행사 내용 비고 7일 17:30-19:55 인천공항 이티켓, 여권 지참 19:55-23:30 인천 → 울란바타르(몽골칭기스국제공항) 대한항공 KE 0867편 24:00-01:00 공항 → 가초르트 휴양센터 이동 01:00- 취침 8일 08:00-09:00 조식 가초르트 휴양센터 09:00-10:00 개별 답사 준비 10:00-12:00 “Шар хоолойн ам”에서 자생하는 식물 강연 및 연수활동 12:00-13:00 중식 14:00-16:00 “Шар хоолойн ам”에서 자생하는 식물 강연 및 연수활동 16:00-18:00 개인 실습 18:00-19:00 석식 19:00- 자유 시간 및 취침 9일 08:00-09:00 조식 09:00-10:00 개별 답사 준비 10:00-12:00 “Хар усан тохой”에서 자생하는 식물강연 및 연수활동 12:00-13:00 중식 14:00-16:00 “Хар усан тохой”에서 자생하는 식물강연 및 연수활동 16:00-18:00 개인 실습 18:00–19:00 석식 19:00- 자유 시간 및 취침 10일 08:00-09:00 조식 09:00-10:00 개별 답사 준비 10:00–12:00 “Бугатын даваа”에서 자생하는 식물강연 및 연수활동 12:00-13:00 중식 14:00-16:00 “Бугатын даваа”에서 자생하는 식물강연 및 연수활동 16:00-18:00 개인 실습 18:00-19:00 석식 19:00- 자유 시간 및 취침 ■ 세부일정 11일 08:00-09:00 조식 09:00-10:00 개별 답사 준비 10:00-12:00 몽골 전통의학 치료 실습 수업 12:00-13:00 중식 14:00-16:00 몽골 전통의학 치료 실습 수업 16:00-18:00 개인 실습 18:00-19:00 석식 19:00- 자유 시간 및 취침 12일 08:00-09:00 조식 09:00-10:00 개별 답사 준비 10:00-12:00 ‘Эрхэс сувилал’ 답사 12:00-13:00 중식 14:00-16:00 ‘Сэлхийн ам’에서 자생하는 식물강연 및 연수활동 16:00-18:00 개인 실습 18:00-19:00 석식 19:00- 자유 시간 및 취침 13일 08:00-09:00 조식 09:00-10:00 개별 답사 준비 10:00-12:00 몽골 전통의학 치료 실습 수업 12:00-13:00 중식 14:00-16:00 가초르트 → 호텔 이동 Springs 호텔 16:00-19:00 몽골 전통의학 관련 문헌자료 구입 19:00-20:00 석식 20:00 - 자유 시간 및 취침 14일 08:00-09:00 조식 호텔식 09:00-11:00 전통의학 과학기술 생산 코퍼러치 병원 ,제약공장 학술연구부 견학 11:00-12:00 국제학술대회 준비 12:00-13:30 오찬 브로드웨이 식당 14:00-18:00 국제학술대회 19:00-21:00 만찬 더 불 식당 21:00-22:00 호텔 귀가 22:00- 자유 시간 및 취침 15일 08:30-09:30 조식 09:30-11:00 호텔 체크아웃 11:00-01:00 문헌 자료 수집 서점 및 중고서점 13:00-14:00 중식 14:00-19:00 자유일정 및 자료수집을 비롯한 바이오 샘플 구입 19:00-20:00 석식 20:0-22:00 티타임 및 일정 중간 보고 회의 22:00-23:00 몽골칭기스국제공항 이동 이티켓, 여권 지참 23:00-24:00 출국 수속 16일 24:55-03:55 울란바타르 → 인천 대한항공 KE 0868편 ■ 답사 루트 ① 가초르트 오르가말 소위랄(08/07~08/13) → ② 에르헤스 소위랄 후렐쳉(08/12) → ③ 전통의학 과학기술 생산 코퍼러치 병원 , 제약 공장 (08/14) → ④ 울란바타르(08/15) ■ 답사지 소개 ① гачуурт ургамал сувилил Уламжлалт Анагаахын Шинжлэх Ухаан Технологи Үйлдвэрлэлийн Корпорацийн Клиникийн Эмнэлгийн Зуны Сувилал нь Улаанбаатар хотын Гачуурт тосгон дахь өтгөн шигүү ой модот үзэсгэлэнт уулын бэлд байрладаг. Уг сувилалд эм тан, зүү төөнө, бариа, хануур, төөнүүр, самнуур, шивүүр, дасгал хөдөлгөөн зэрэг Монголын уламжлалт анагаах ухааны эмчилгээ заслууд хийгдэхээс гадна шинэ цагаан идээ, дөнгөж саасан ямааны сүү, гүүний саамын эмчилгээг хийдэг. Уг сувилал нь хан хэнтий дархан газрын урд зах Ёлтын давааны бэлчирт байгалийн үзэсгэлэн бүрдсэн уул, ус, ургамал, амьтан жигдэрсэн үзэсгэлэнт газар оршдог. Гар бөмбөгийн элсэн талбай дээр чөлөөт цагаа өнгөрөөж бага насны хүүхдүүдийг наранд шарлага, шар сүүн, шөлөн бариа, цэгэн иллэг, дасгал хөдөлгөөнөөр эрүүлжүүлнэ. Эмчлэн сувилах үйл ажиллагааг сувилалын хоол, цагаан идээ, гүүний саам, бариа засал, сэргээн засах эмчилгээнд тулгаарлан сувилалын тусламж үйлчилгээг үзүүлж байна. Тохитой тухлаг манай сувилал нь боловсон ариун цэвэрийн өрөө, хауун усыг тогтвортой амьжиргаа төслтйн туслаижтай бий болгож чадсан. Уг сувилал эь зуны улиралд саам эмчилгээтэй хавсруулж ходоод, гэдэс, цөс угаах, зүү төөнө эмчилгээ, бариа засал, монгол эм тангаар таны өвчнийг илааршуулна. Гүүний саам нь уураг, нүүрс ус бүх төрлийн амин дэм, ханаагүй тосны хүчил агуулдаг. Аливаа өвчнийг анагаах, өвчнөөс урьдчилан сэргийлэх, гоо сайхны зориулалтаар хэрэглэж болно. ② Эрхэс сувилал хүрэлцэн Анагаахын Шинжлэх Ухааны Үндэсний Их Сургуулийн харьяа Эрхэс сувилал нь 2007 оноос хойш тасралтгүй үйл ажиллагаа явуулж байгаа бөгөөд Уламжлалт анагаах, зүү төөнө, сэргээх засах, бариа засал, физик эмчилгээний чиглэлээр тусламж үйлчилгээ үзүүлдэг. Магадлан итгэмжлэгдсэн, Эрүүл Мэндийн Даатгалд хамрагдсан. АШУҮИСургуулийн мэргэшсэн, эрдмийн зэрэгтэй, нарийн мэргэжлийн хамт олон үйлчилж байна. Манай сувилал гэр бүл хамт олон, найз нөхдөөрөө байрлах 2, 3, 4 хүний байшинтай. 2015-06-15 –аас үйл ажиллагаа эхлэнэ. ③ Уламжлалт анагаахын Шинжлэх Ухаан Технологи Үйлдвэрлэлийн Корпорац Шинжлэх ухаан, технологийн салбарын шинэчлэлийг хэрэгжүүлэхэд оруулсан хувь нэмэр, эрдмийн хамт олноо удирдан зохион байгуулах үйлсдээ амжилт гаргасан тул Монгол улсад орчин үеийн шинжлэх ухааны байгууллага үүсч хөгжсөний 90 жил, Шинжлэх ухааны академи байгуулагдсаны 50 жилийн ойг тохиолдуулан Уламжлалт Анагаахын Шинжлэх Ухаан, Технологи, Үйлдвэрлэлийн Корпорацийн гүйцэтгэх захирал Ч.Чимэдрагчааг шинжлэх ухааны байгууллагуудын “Шилдэг Захирал”-аар өргөмжиллөө. Эрдэм шинжилгээний лаборатори, тоног төхөөрөмж, мэргэжсэн ажилтан, мэдээлэлийн хангамж, түвшинг сайжруулах судалгаа шинжилгээний онол практикийн үр өгөөжийг нэмэгдүүлнэ. Эрдэм шинжилгээний төв нь байгалийн нэгдлийн хими, стандартчилал-технологи, эм судлал, байгалийн эмт бодисын баялаг судлалын секторууд болон лабораторид түшиглэн үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Мөн туршилт-үйлдвэрлэлийн зориулалттай эмийн ургамал тарималжуулах плантаци, хүдрийн эрдэм шинжилгээний станци, туршилтын амьтны вивари зэрэг туслах нэгжүүдтэй үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Бүрэлдэхүүний хувьд академич-1, шинжлэх ухааны доктор-1, боловсролын доктор-7, шинжлэх ухааны магистр-5, докторант-2, магисрант-2 ажиллаж байна. Уламжлалт анагаахын эмч судлаачдын нийгэмлэг, Уламжлалт анагаах ухаан, технологийн хүрээлэнгээс “Уламжлалт анагаах ухааны судлагдсан эм, эмт бодис, эмчилгээний аргачлал тэдгээрийн хэрэглээ” сэдэвт 2,5 кредитийн сургалтыг 2015.03.24-2015.03.25-ны хооронд зохион байгуулна. ④ Уламжлалт анагаах ухааны клиникийн эмнэлэг Монгол улсын хэмжээнд уламжлалт анагаах ухааны эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээг стационарийн болон амбулаторийн чиглэлээр үзүүлж байгаа магадлан итгэмжлэгдсэн, даатгалаар санхүүждэг төв эмнэлэг юм. Анх 1989 онд Эрүүлийг хамгаалах сайдын “ Ардын эмнэлгийн салбар байгуулах “ тушаалаар Улсын Клиникийн 1-р эмнэлэгт 30 ортойгоор өдрийн стационар нээгдэж гар засал, иог, биеийн тамир, тосон шарлага, хануур, төөнө, зүү эмчилгээ хийж эхэлсэн. Улмаар 1990 онд Ардын эмнэлгийн салбарыг Монгол эмнэлэг сувилалын төв болгон өргөтгөн одоогийн байгаа Улаанбаатар сувилалын байранд ардын уламжлалт эмчилгээ, нөхөн сэргээх эмчилгээ, рашаан сувилалын чиглэлээр үйл ажиллагаагаа явуулж байсан ба 1999 онд Ардын Эмнэлгийн хүрээлэнтэй нэгдэж Уламжлалт анагаахын шинжлэх ухаан технологи үйлдвэрлэлийн корпорацийн нэг салбар болох уламжлалт анагаахын клиник эмнэлэг болсон .Өнөөдөр Клиникийн эмнэлэг нь стационарт 100 ортой эмчилгээний тасаг, амбулаторийн тасаг, сувилахуйн алба, үйлчилгээний алба, хоол үйлдвэрлэлийн тасгуудаас гадна үйлчилгээгээ иргэдэд илүү ойр, хүртээмжтэй болгох үүднээс хотын төвд салбар амбулатори, Гачууртад улирлын чанартай эмчилгээний салбар тасаг нээн ажиллуулж байна. Тус эмнэлэгт зөвлөх эмчээр академич, Анагаах ухааны доктор, профессор, МУ-ын хүний гавъяат эмч Н.Төмөрбаатар, клиникийн профессор эмч 3, зөвлөх зэргийн эмч -3, тэргүүлэх зэрэгтэй эмч 9, ахлах зэрэгтэй эмч 7, ахлах зэргийн сувилагч -4, Анагаах ухааны магистр 6, нийт эмч нарын 80 хувь нь эрдмийн болон мэргэшлийн зэрэг, цолтой эмч нар ажиллаж байна. Тус эмнэлэг нь нотолгоонд суурилан уламжлалт анагаах ухааны эмчилгээний аргыг орчин үеийн анагаах ухааны эмчилгээний аргатай хослуулан хэрэглэж байна. Амбулаторийн тусламж үйлчилгээг 10 кабинетаар өдөрт 120-150 үйлчлүүлэгчдэд үйлчилж байна. Тус эмнэлэг нь тусламж үйлчилгээндээ уламжлалт анагаах ухааны оношлогооны үндсэн аргуудыг хэрэглэхийн зэрэгцээ орчин үеийн лаборатори болон багажийншинжилгээний аргуудыг хэрэглэж байна. ⑤ Уламжлалт эмийн үйлдвэр Уламжлалт болон шинээр бүтээсэн эм тангийн үйлдвэрлэлийн чанар, аюулгүй өндөр түвшинг хангаж, техник технологийн шинэчлэл хийнэ. Уламжлалт эмийн үйлдвэр нь 1973 онд Шинжлэх Ухааны Академийн харъяа Ардын Эмнэлгийн Хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний бүтээлийн эмүүдийг туршин үйлдвэрлэх зорилготойгоор үйл ажиллагаагаа явуулж эхэлсэн. 1990 оноос Уламжлалт анагаахын амбулатори нээгдэж судсаар оношлох үзлэг, бариа засал, хануур самнуур, эм барих болсноор уламжлалт эмийн үйлдвэрлэлийн хөгжилд тодорхой ахиц гарсан. Уламжлалт эмийн үйлдвэр нь судалгаа шинжилгээний ажлын үр дүнд бий болсон эмийг үйлдвэрлэх технологийн зааврыг боловсруулан 20 гаруй нэрийн шинэ эм, бэлдмэлийг үйлдвэрлэж, эмчилгээний практикт нэвтрүүлж байна. Мөн уламжлалт анагаах ухаанд хэрэглэгдэж байсан ургамал, амьтан, эрдэсийн гаралтай 100-аад нэр төрлийн уламжлалт эм, танг үйлдвэрлэхийн зэрэгцээ зарим нэг жорын бэлтгэх технологийг боловсронгуй болгон эм танг үрэл, шахмал ,мөхлөг, ханд , сироп хэлбэрээр үйлдвэрлэж өөрийн клиникийн эмнэлгийг эмээр хангахын зэрэгцээ хот хөдөөгийн уламжлалт анагаахын эмнэлэг, үйлчилгээний байгууллагуудад нийлүүлж зарим хэсгийг ОХУ, Польш зэрэг орнуудад экспортлож байна. Үйлдвэрийн технологичид ургамал, амьтан, эрдсийн гаралтай түүхий эдийн стандарт боловсруулах, эм танг найруулах уламжлалт арга барилыг судлах, эмт бодисыг номхотгосноор юу нь өөрчлөгдөж, хүний биед эмчилгээний үйлдэл үзүүлдэг механизмыг шинжлэх ухааны үүднээс тайлбарлах, баталгаажуулах үүднээс номхотгосон ургамал, амьтан, эрдсийн гаралтай түүхий эдийн ерөнхий үнслэг, усанд хандлагдах бодис, үнсэнд микроэлементийг атом шингээлтийн спектрийн аргаар тогтоох судалгаа явуулан номхотгох горим, технологийн заавар 30 орчмыг боловсруулж үйлдвэрлэлд нэвтрүүлээд байна. Уламжлалт эм тан, номхотгосон эм бодист хоруу чанар /LD50 /- ыг тогтоох судалгааны ажлыг жил бүр төлөвлөгөөтэй явуулан 10 орчим түүхий эд, 40 орчим эм тангийн хоруу чанарыг тогтоогоод байна. Судалгааны дүнд Уламжлалт жорын хяналтын лавламж , Ургамлын эмийн зүй зохистой хэрэглээ гэсэн 2 номыг хамтын бүтээлээр гаргасан нь уламжлалт эмийн үйлдвэрүүд дагаж мөрдөх гарын авлага болсон юм. Уламжлалт эм тан, үрэл эм,талх эмийг бэлтгэх технологи, тавигдах ерөнхий шаардлага гэсэн улсын стандартыг боловсруулан гаргасан нь Уламжлалт эмийн үйлдвэрүүдийн эм танг шалгах, хянан баталгаажуулах баримт бичиг болсон юм. Тус Корпораци нь Уламжлалт эм танг орчин үеийн дэвшилтэт технологид суурилан шинэ хэлбэрт оруулах, тоног төхөөрөмжөө солих, нэмэгдүүлэх, аюулгүй, зүй зохист хэрэглээг хангах үүднээс судалгаа явуулах, баталгаажуулах, сав баглаа боодол, хаяглалтыг сайжруулах, зар сурталчилгааг нэмэгдүүлэх, үйлдвэрийг GMP-ийн шаардлагад нийцүүлэн дэлхийн жишиг үйлдвэрт хүргэх зорилт тавин ажиллаж байна.

BK21+ 2년차 답사

Tue, 08 Sep 2015 14:34:58 +0900

제2차 몽골바이오문화유산 국제학술대회 및 답사 ■ 일 시 : 2014년 7월 28일(월) ～ 2014년 8월 5일(화) ■ 장 소 : 몽골 울란바타르 및 헨티아이막 일대 ■ 주 제 : 현대 몽골학과 바이오문화연구의 신 패러다임 (학술대회) / 헨티 아이막의 약용식물과 바이오문화유산 탐방 (현지답사) ■ 숙 소 : 몽골 울란바타르 선진그랜드 호텔 및 각 답사 지역 게르 캠프 일 시 간 행사 내용 비고 7/28 (월) 17:00 - 19:30 인천공항 이티켓, 여권 지참 19:55 - 22:30 인천 → 울란바타르(몽골칭기스국제공항) 대한항공 KE 867편 22:50 - 23:20 공항 → 숙소 이동 선진그랜드 호텔 23:20 - 23:30 체크인 23:30 - 취침 7/29 (화) 08:00 - 09:00 조식 호텔 조식 09:00 - 09:30 숙소 → 울란바타르 시내 09:30 - 11:30 각 팀별 답사준비 및 학술대회 준비하기 답사 장보기, 학술대회 준비 11:30 - 12:00 각 준비 장소에서 식사 장소로 이동 12:00 - 13:00 오찬 블루몽 내 한식당 13:00 - 13:30 식사 장소 → 학술대회 장소 이동 몽골국립과학기술대학교 13:30 - 14:00 등록 14:00 - 14:30 개회사, 환영사, 축사, 기념사진 14:30 - 17:10 <현대 몽골학과 바이오문화연구의 신 패러다임> [제 1분과] 몽골학 “한몽 사회문화연구에 관한 최근 과제와 전망” [제 2분과] 몽골바이오문화유산학 “몽골바이오문화유산학과 학제간 융합 연구” [제 1분과] S.도가르마, 이성규, T.뭉흐자르갈, 박석문, G.텀터그터흐, 조용림, N.멘드, 박원길, L.초이질마 [제 2분과] Sh.벌드, 이상훈, Ch.햠자브, B.오간바야르, Ch.바트뭉흐, S.아비르메드, 홍세영, 이선아·차가람, P.멀러르에르덴, 조소원 17:10 - 17:20 Coffee Break 17:20 - 18:20 종합 토론 18:20 - 19:00 폐회사 19:00 - 19:30 만찬 장소로 이동 The Bull(샤브샤브) 19:30 - 21:00 만찬 21:00 - 21:30 숙소 이동 선진그랜드 호텔 21:30 - 자유 시간 및 취침 7/30 (수) 08:00 - 09:00 조식 및 호텔 체크아웃 호텔 조식 09:00 - 11:30 ‘헨티 아이막’ 향발 이동 11:30 - 13:00 중식 (쳉헤르 만달) 야영식 및 현지식 13:00 - 17:00 베레웬 솜(베레웬 사원) [주요 약용식물] Lilium Dahuricum(모백합/날개하늘나리), Lilium Pumilum(산단/큰솔나리), Caryopteris Mongolica(마편초과/누린내풀속), Saposhnikovia(산형과의 방풍), Craetegus sanguinea(넓은잎산사) 17:00 - 18:00 베레웬 사원 → 게르 캠프(숙소) 이동 18:00 - 20:00 석식 현지식 or 야영식 20:00 - 자유 시간 및 취침 7/31 (목) 08:00 - 09:00 조식 현지식 09:00 - 12:00 ‘다달’ 향발 이동 12:00 - 13:00 중식 (빈데르) 야영식 및 현지식 13:00 - 17:00 ‘다달‘ 이동 중 [주요 약용식물] Paeonia Lactiflora(작약), Iris dichotomat(야연미), Asparagus Dahuricus(천문동), Glycyrrhiza uralensis(감초) , Aconitum barbatum(노랑투구꽃) 17:00 - 18:00 ‘다달’ 게르 캠프(숙소) 도착 18:00 - 20:00 석식 현지식 or 야영식 20:00 - 자유 시간 및 취침 ■ 세부일정 8/1 (금) 08:00 - 09:00 조식 현지식 09:00 - 17:00 ‘다달’ 지역 현지 조사(답사지역 및 약용식물 등) [주요 답사지] 칭기스칸 탄생지역, 칭기스칸 여름별장, 더보메르겡 동상, 퉁흐렉 시냇물 등 17:00 - 18:00 답사지역 → 게르 캠프(숙소) 이동 18:00 - 20:00 석식 현지식 or 야영식 20:00 - 자유 시간 및 취침 8/2 (토) 08:00 - 09:00 조식 현지식 09:00 - 18:00 ‘바트쉬레트’ 지역의 ‘아라샨하드’ 향발 이동 이동 중 현지 약용식물 조사 [주요 약용식물] Gintiana macropila(큰잎용담), Cornus album, Polygonum viviparum(씨범꼬리/ 산범꼬리), Polygonum alpinum(숭애·넓은잎싱아), Juniperus Sabina(사비나) 18:00 - 18:30 ‘아라샨하드’ 게르 캠프(숙소)로 이동 18:30 - 20:30 석식 현지식 or 야영식 20:30 - 자유 시간 및 취침 8/3 (일) 08:00 - 09:00 조식 현지식 09:00 - 14:00 ‘바트쉬레트’ 지역 현지 조사(답사지역 및 약용식물 등) [주요 답사지] 아라샨 하드(온천), 사슴돌 등 14:00 - 19:00 ‘바트쉬레트’ → ‘울란바타르’로 이동 19:00 - 21:00 석식 한식당 21:00 - 21:30 식당 → 숙소 이동 선진그랜드 호텔 21:30 - 22:00 호텔 체크인 22:00 - 자유 시간 및 취침 8/4 (월) 08:00 - 09:00 조식 호텔식 09:00 - 09:30 호텔 체크아웃 09:30 - 10:00 숙소 → 울란바타르 시내 이동 10:00 - 12:00 서점 및 중고서점 필요 서적 구매 12:00 - 12:30 서점 → 식사 장소 이동 몽골노마즈 식당 12:30 - 13:30 중식 13:30 - 15:30 몽골 전통 바리아 체험 15:30 - 18:30 몽골 전통 의약품 구입 및 개인 일정 18:30 - 19:00 저녁 식사 장소로 이동 캘리포니아 식당 19:00 - 20:30 석식 20:30 - 22:00 식사 장소 → 몽골칭기스국제공항 이동 22:00 - 23:00 출국 수속 23:55 - 03:55 울란바타르 → 인천 8/5 (화) 03:55 - 귀국 및 해산 ■ 답사 루트 ① 울란바타르(7/28,29) → ② 쳉헤르만달(7/30) → ③ 베레웬 솜(베레웬 사원)(7/30) → ④ 다달(7/31,8/1) → ⑤ 바트쉬레트(아라샨 하드)(8/2,3) → ⑥ 울란바타르(8/4) ①헨티 아이막 Эзэн богд Чингис хааны өлгий нутаг – Хан Хэнтий аймаг Монгол улсын ууган 4 аймгийн нэг бөгөөд эдийн засгийн Дорнод бүсэд хамаарагдсан Хэнтийн уулархаг нутгийн ихэнхийг эзэлж, Хэрлэн Онон голуудын сав нутагт оршин, Дорнод, Сүхбаатар, Дорноговь, Говьсүмбэр, Төв, Сэлэнгэ аймаг, ОХУ-тай хил залгана. Хан Хэнтий уулын аймаг 1923 онд 25 хошуу, 2 шавь, 109 сум, 328 багтай Өндөрхаан хошууны Хэрлэн голын хөвөө Цагаан Эрэг гэдэг газар одоогийн Өндөрхаан хотод байгуулагджээ. Одоо Хэнтий аймаг 18 сум, 4 тосгон, 88 багтай. Манай аймаг ойт болон тал хээр хосолсон 80,3 мянган хавтгай дөрвөлжин км газар нутагтай, нийт 21 мянга 800 өрх, 70200 хүн амтай, үүнээс 35000 нь эрэгтэй, Өндөрхаан хотод 19300 хүн ам оршин суудаг. Хүн амын 87,3% нь халх, 8,3% нь буриад, гадаадын харъяат 244, хасаг 463, урианхай 779, дарьганга 281, баяд 117, дөрвөд 371, бусад ястан үндэстэн 500 гаруй хүн байна. Халх, Буриад, Казак, урианхай зэрэг олон ндэстэн, ястнаас бүрэлдсэн тус аймгийн бvтээлч ард тvмний хөдөлмөрийн гарамгай амжилтыг Монгол улсын төр, Засаг өндрөөр vнэлж 1943 онд “Алтан гадас” одонгоор, сvvлийн жилvvдэд Засгийн газрын хvндэт жуух бичгээр хоёр удаа шагнагдсан билээ. 90 жилийн ойн наадмын өмнөхөн Өндөрхаан хот, Хэрлэн сум бус Чингис хот, Өндөрхаан сум гэж нэрлэгдэхээр болсон. Түүнчлэн нутгийн ард Чингис хааны алдар гавьяаг мөнхлөх ажлыг цаашид үргэлжлүүлж Чингис хааны цогцолбор байгуулахаар болж зураг төслийг нь Соёл, спорт, аялал жуулчлалын яаманд хүргүүлээд байгаа юм. Бадмаанямбуугийн Бат-Эрдэнэ 1964 онд Хэнтий аймгийн Өмнөдэлгэр суманд төрсөн. Тэрбээр улсад 12 удаа түрүүлэхдээ төрсөн нутаг Хэнтийхээ нэрийг гаргаж байсан билээ. Хэнтий аймгаас төрсөн улс төрч , бизнесменүүд олон бий. Эдгээр хүмүүсийн түрүүнд УИХ-ын гишүүн У.Хүрэлсүх, Д.Арвин, Б.Гарамгайбаатар нарыг нэрлэх нь зүйтэй байх. Хэнтий аймгийн засаг даргаар Ж.Оюунбаатар ажиллаж байгаа. Хэнтий аймгийн 90 жилийн ой өргөн дэлгэр сайхан болж өндөрлөсөн. Олон сайхан зүйл болсоны нэг Олимпийн аварга Н.Түвшинбаяр тус аймгийн бөхийн барилдаанд зодоглосон явдал байлаа. Гэвч тэрбээр тавын даваанд өвдөг шороодсон юм. ② Цэнхэр мандал сум Цэнхэр мандал сум нь 1925 онд “Дэлгэрэх” уулын аймаг байгуулагдахад тус аймгийн Баянзүрх уулын хошуунд 1925 онд байгуулагдсан түүхтэй юм. Тус сум нь УБ хотоос 200 км- т, аймгийн төв Өндөрхаанаас 150 км – т Багануур дүүргээс 70 – км- т зүүн гурван аймгийн төв замын дагуу байршдаг. Засаг захиргааны нэгж 4 багтай 444,9 мянга нутаг дэвсгэртэй 2009 оны жилийн эцсээр 624 өрх, 1746 хүн амтай, Тус сум нь баруун хойт талаараа Төв аймгийн Мөнгөн морьт сум, баруун талаараа мөн аймгийн Баяндэлгэр сум Улаанбаатарын Багануур дүүрэг, хойт зүүн хойт талаараа өөрийн аймгийн Өмнөдэлгэр сум, зүүн урд талаараа Жаргалтхаан сум, урд талаараа Дэлгэрхаан сумуудтай тус тус хиллэдэг. Нутгийн хойт хэсэгт их бага Хэнтийн өвөр хормойд салбар уулс оршдог тул далайн түвшнээс дээш 1200-1500 метрийн өндөрт оршдог ойт хээрийн бүсэд багтдаг сум юм. Нутаг дэвсгэртээ байгалийн үзэсгэлэнт болон түүхийн дурсгалт газрууд олонтой. Тухайлбал Тэмүүжин 1189 оны “Шаргачин тахиа” жилд хамаг монголын хаан ширээнд өргөмжлөгдсөн “Чингэс хаан” цол хүртэж байсан “Хар зүрхний хөх нуур” “Сэнгүр горхи” зэрэг эзэн богдын нэртэй холбоотой түүхийн дурсгалт газрууд байдаг. Энэ түүхийн дурсгалт газруудыг түшиглэн сумандаа аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхэд анхаарч 2002 онд Хар зүрхний хөх нуурт Чингэс хааны мэндэлсний 840 жилийн ойд зориулж гэрэлт хөшөө босгосон ба түүх дурсгалын энэ цогцолбор газарт их хаадын дурсгалыг хүндэтгэж монголын төрийг удирдаж байсан бүх хаадын сийлбэр хөшөөг босгон жуулчны бааз байгуулагдан ажиллаж байна. Тус сумын нутаг нь байгалийн эрдэс баялаг нөөц элбэгтэй 1945 оноос эхлэн Дорнод экспедиц геологийн хайгуул хийж цагаан тугалга, вольфромын нөөцийг тогтоож улмаар хувь нийлүүлсэн Сов-Монгол металл нийгэмлэгийн харъяанд 1953 онд Модотын уурхай гэгдэн байгуулагдаж тус уурхай нь 1953 – 1957 он хүртэл 10000 орос монгол ажилчинтай авто тээврийн 5 баазтай 1000 гаруй авто машин, холбогдох уулын техниктэй 10 баяжуулах фабриктай 24 цагаар ажиллаж жилдээ дунджаар 50 гаруй сая төгрөгийн одоогийн ханшаар ашигтай ажиллаж ашгаа хоёр тал тэнцүү хувааж авдаг байжээ. Модотын уурхай 1957 онд хаагдаж 1980 оноос эхлэн Монгол Чехословак металл нэгдлийн харъяанд цагаан тугалга олзворлох Монгол Чехословак хамтарсан үйлдвэр 1991 он хүртэл ажиллаж байсан юм. Сумын нутаг дэвсгэр нь цагаан тугалга, гянт болдын хуучин орд газартай. 1985 онд төвийн эрчим хүчний системд холбогдож 2002 онд шилэн кабелийн сүлжээнд , 2005 онд мобиком, скайтель, үүрэн телефоны сүлжээнд 2004 онд мянганы замын хэвтээ тэнхлэгийн зам тавигдаж одоогоор тус сумын нутаг дэвсгэр дээр 96 км хатуу хучилттай зам тавигдаад Өндөрхаан, Баганууртай холбогдоод байна. Энэ бүхэн нь манай суманд дэд бүтэц хөгжиж, тус суманд гадаад дотоодын хөрөнгө оруулалт хийж, жижиг дунд үйлдвэрлэл хөгжүүлэхэд боломжтойг харуулж байгаа юм. Тус сумын эдийн засгийн үндсэн салбар нь мал аж ахуй бөгөөд голчлон нутгийн үүлдрийн малыг өсгөн үржүүлдэг, 2006 онд сум түүхэндээ анх удаа 100 давсан мянган малтай болж мал сүргийн тоо толгой сүүлийн жилүүдэд тогтвортой өсөж ирсэн бөгөөд одоогийн байдлаар 38 мянгат малчинтай болж аймгийнхаа хэмжээнд хамгийн олон мянгат малчидтай суманд тооцогддог. 2009 оны жилийн эцсээр 149329 толгой мал тоолуулж одоогийн байдлаар төллөх эх малын 40 хувь нь төллөж төл бойжилт 50 хувьтай байна. Өнгөрсөн онд улс аймгийн төвлөрсөн төсөв бүрдүүлэх болон сумын төсвийн орлогын төлөвлөгөөг 116% биелүүлж 2500 тн байгалийн хадлан, 3 тн гар тэжээл бэлтгэж 55 өрх, 1 ААН, 10 га- д төмс, 3 га- д хүнсний ногоо тариалж 80 тн төмс, 2,7 тн хүнсний ногоо хураан авсан нь иргэдийн амьжиргааг дээшлүүхэд нилээд түлхэц болж өглөө. Хөдөөгийн малчид иргэдийн амьжиргааг дээшлүүлэхэд олон малтай амьжиргаа сайтай өрхүүдийг түшиглүүлэн огт малгүй буюу цөөн малтай иргэдийг оролцуулсан малчдын бүлэг хоршоо байгуулж хөдөлмөрөө хоршин ажиллах нь амьдралд илүү үр өгөөжтэй байна. Ялангуяа малчдын бүлэг хоршоог төрийн бодлогоор дэмжиж туслах нь хоршоог хөгжүүлж, ядуурлыг бууруулахад ихээхэн ач холбогдол өгөх зүйл юм. Сумын ЕБС- ийн 9-н жилийн сургууль нь 211 сурагчидтай, 16 багштай, нийт 26 орон тоотойгоор үйл ажиллагаагаа явуулдаг. Сүүлийн 10 гаруй жил сургуулийн дотуур байргүй байж байгаад 2006 онд Хөдөөгийн ядуурлыг бууруулах хөтөлбөрийн хөрөнгөөр дотуур байрыг ашиглалтанд оруулж өнөөдрийн байдлаар 30 – аад хүүхэд хамрагдан хүмүүжиж байна. Сумын хүүхдийн цэцэрлэг нь одоогийн байдлаар 50 хүүхдийн орон тоотойгоос энэ хичээлийн жилд 2 бүлэгт 44 хүүхэд хамрагдаж 5 орон тоотойгоор үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Зуны улиралд нүүдлийн цэцэрлэгт 40 хүүхэд сургалтанд хамрагдана. Сумын эрүүл мэндийн төв нь 7 ортой 15 ажиллагсадтай өнөөдрийн байдлаар урьдчилан сэргийлэх үзлэгт 1208 хүн , вакцинжуулалтанд 104 хүүхэд хамрагдаж 89 % тай байна. Эх хүүхдийн эндэгдэл сүүлийн 10 жилд гараагүй. Эмнэлэг нь хөдөөгийн ядуурлыг бууруулах ИПАД хөтөлбөрийн хөрөнгөөр баригдсан 10 ортой 2 давхар барилгатай. 2004 оноос тус суманд 7 жилийн хугацаатай олон улсын хөдөөгийн ядуурлыг бууруулах ИПАД хөтөлбөр нийгмийн салбарт хэрэгжиж 110 сая төгрөгийн өртөг бүхий хүн эмнэлгийн 2 давхар байр барьж ашиглалтанд оруулж мөн багийн эмч нарийг унаагаар хангаж 28 сая төгрөгийн үнэ бүхий оношлогоо, шинжилгээний эмнэлгийн тоног төхөөрөмж бэлтгэн нийлүүлж сургуулийн хүүхдийн дотуур байрыг тохижуулж, ашиглалтанд өгч хөдөөд 6 худаг сэргээж засварлаж цахилгаан үүсгүүр, насос тавьж малын бэлчээр усжуулалтанд тодорхой хувь нэмэр оруулж өгсөн юм. Мөн жил бүр сумын иргэдийн амьжиргааг дээшлүүлэх зорилгоор 1–2 тн төмсний үр, 105 өрхөд үнэгүй олгож сургалтуудыг зохион явуулсан нь үр өгөөжөө өглөө. 2005 оноос Дэлхийн Зөн Олон улсын байгууллагын “Малчдын амьжиргааг дэмжих төсөл хэрэгжиж сумын 178 өрхөд 265 толгой мал олгож мөн жил бүр төмс хүнсний ногооны үрийг үнэ төлбөргүй олгож иргэд, хөдөлмөрчидөд сургалт зохион байгуулж ажиллаж байгаа нь чухал үр дүнгээ өгч байна. 2008 оноос Тогтвортой амьжиргаа –II төсөл хэрэгжиж эхэлсэн. 2009 онд боловсролын салбарт 4 төсөл хэрэгжүүлж 11106020 төгрөгийн санхүүжилт хийгдсэн. Үүнд: Дотуур байрны тохижилт–5100,0 мян.төгрөг, Дотуур байрны засвар -2265,0 мян төгрөг, IQ кабинет тохижуулах-1996200 мян.төгрөг, Цэцэрлэгийн монтажны ут сыг засварлах–1744820 мян төгрөг, Эрүүл мэндийн салбарт 2 төсөл хэрэгжсэн. Үүнд: Согоот багийн эмчийн байрыг тохижуулах- 1525,0мян.төгрөг, Хужхан багийн эмчийг унаажуулахад–1250,0 мян.төгрөг, дэд бүтцэд 6800,0мян төгрөг буюу орон нутгийн телевизийн антенн авах гэх мэт нийт 7төсөл хэрэгжиж байна. 2010 оны өвөл хаврын зудын хохирлыг бууруулах зорилгоор 5,0сая төгрөгийг суманд хувиарласан бөгөөд малчин өрх бүрт багсармал тэжээл олгож байна. ③ Балдан Бэрээвэн хийд Хэнтий аймгийн Өмнөдэлгэр сумын нутагт орших Балдан Бэрээвэн хийд нь Сэцэнхан аймгийн Хөвчийн жонон вангийн хошуу Хэнтийн нурууны Дэлгэрхаан уулын салбар Мөнх-Өлзийт уулын энгэрт, Бат нуурын хойд талд байгалийн үзэсгэлэнт сайхан газар 1777онд Богдын долоон цоржийн нэг Цэвээндорж номонхан Шар сүм, Цагаан сүмийг байгуулснаар суурь нь тавигдсан гэж үздэг бөгөөд 1813онд Их Цогчин дуганыг байгуулсан байна. Балдан бэрээвэн гэдэг нь ард түмний аман яриа дамжин хэлэгдсэн нэр бололтой. Балдан Барайвун гэдэг нь санскрит хэлний дрепун гэдэг “оргилсон будаа” гэсэн үгнээс гаралтай. Анх энд хийд байгуулахаар ирэхэд эмгэн өвгөн хоёр будаа буцалгаж байсан гэдэг. Өвгөнийг Балдан гэдэг байсан хэмээх нэгэн домог нутгийхан хуучилдаг. Тус хийд нь цагтаа 8000ламтай халх Монголын зүүн талын жигүүрийн шашин номын зонхилох төв байжээ. Оргил үедээ 4 сургуультай, өдөр бүр ном хурдаг 20 дугантай байсан ажээ. Бэрээвэн хийд нь Тэгчилэн, Намжил, Чойнхор, Тойсон гэсэн 4 аймагтай, мөн ёг, Дашнайчин дацан, Майдар, Аюуш, Цамба, Лхам бурхадын сүм, Номон хааны хашаа, Лавиран сүм, цорж ламын хашаа, жас, сангууд бүхий байгууламжуудаас бүрдэж байв. Бэрээвэн хийд их хөвч тайга бүхий уулын энгэрт байрласан учир барилгууд нь чулуу, мод голлосон хийцтэй юм. Мөн хад чулуунд наалдуулан авируулан босгосон. Майдар бурханы сүм байсны дээд талын элгэн хаданд гэлэн Дамбилбранжабал гэгч соёмбо тэмдэг сийлсэн нь өнөө хүртэл хадгалагдан үлджээ. 1930оноос коммунист дэглэм гарч лам нарыг хавчиж эхэлсэн бөгөөд 1937оноос хийдийг устгаж эхэлсэн. Лам нарыг зиндаанаас нь хамааруулан олон тооны лам нарыг цаазалж эхэлсэн ба зарим нь хоригдож, бага залуу нь гэртээ буцаагдсан гэнэ. Харин одоо хийдийн дугануудын суурь үлдсэн. 1990оноос цөөн хэдэн лам нар эргэн ирж ном хурж эхэлсэн бөгөөд нутгийн дархчуул нийлж жижиг модон дуган барьсан ажээ. Харин одоо анх байсан байдлаар нь сэргээн засварлах ажил хийгдэж эхэлсэн байна. Зарим дуганыг яг тэр суурин дээр нь сэргээсэн. Ингээд бид “Зураглах” үндсэн ажилдаа орж, хийдийн эргэн тойрон, ойр орчмоор алхацгаав. Би ч юугаар дутахав апраадаа асааж аваад ахлаа. Энд цаг орчим саатаад хийдээс 25орчин км-т орших, аяллын үндсэн цэг Хар зүрхний хөх нуур руу хөдөллөө. ④ Дадал сум Их эзэн Чингис хааны түүх домгийн өлгий Дадал сум нь анх 1925онд байгуулагдсан түүхтэй. Тус сумын Баян-Овоо, Агац, Онон, Балж гэсэн 4 багт нийт741өрхийн 2678 хүн амьдардаг ба хүн амын зонхилох хувийг буриад ястан эзэлдэг. Сумын төв Баян-Овоо баг нь үзэсгэлэн төгс Баян-Овоо уулын энгэр бэл, домогт Дэлүүн болдгийн дэргэд, Балжийн голын урд байрладаг. Сумын нутаг нь Хэнтий нурууны зүүн захын уулс, Эрээний нуруу, Онон голын айсавд оршино. Баянхаан, Дадал, Баян-Овоо, Цагаан дэлгэр, Сантайхаан, Дэлүүн болдог, Бурханхалдун зэрэг байгалийн үзэсгэлэн бүрдсэн тахилгат уулнууд байдаг. Дадал сум эрт үеэс Гилбэр харуулд алба хашиж байсан гэр харуулын 50 гаруй өрхөөс үүссэн, Боржигон сэцэн вангийн хошууны харьяат нараас бүрдсэн, Сэцэн хан аймгийн Хөвчийн Жонон вангийн хошуунд харьяалагдаж байжээ. 1905 оноос Орос, Японы дайн, Октябрийн хувьсгал болон улаан цагааны үймээн самууны жилүүдэд Сибирийн орос, буриадууд ихээхэн хэлмэгдэж байсан бөгөөд энэ үеэс үндэс угсаа нэгтэй Монгол орон руу Оросын нутгаас буриадууд нүүдэллэж эхэлсэн бөгөөд 1917, 1918оны иргэний дайны үеэс улам ихээр нүүдэллэх болсон гэдэг. ⑤ Рашаан хадны дурсгал Монголын дээд палеолитын үеийн соёлт давхрага бүхий томоохон дурсгал болох Рашаан хадны суурин нь Хэнтий аймгийн Батширээт сумыи нутаг, Биндэр уулын зүүн урд хормойд оршино. Энэ орчимд эртний булш, хүн чулуун болон буган хөшөө, тэдгээрийн дэргэдээс хүрэл, төмөр зэвсгийн болон Хүннү, Хятан, Монгол гүрний үед холбогдох шавар ваар савны үлдэгдэл, сумны зэв зэрэг түүхийн олон үед хамаарах дурсгал элбэг олддог билээ. Мөн хад чулуун дээр нь палеолитын үеэс эхлэн дундад зууны үед холбогдох ан амьтан, хүний зураг, хэдэн зуун тамга тэмдэг сийлж, орхон-енисей, хятан, араб-перс, монгол, түвд, манж, хятад зэрэг хорь орчим бичээс үлдээжээ. Манай орны нутаг дэвсгэрээс Рашаан хадтай дүйцэхүйц археологийн цогцолбор дурсгал одоог хүртэл илэрч мэдэгдээгүй бөгөөд нэн эртнээс дундад зууныг хүртэл Дорнод бүс нутгийн төдийгүй нийт Монголын эртний соёлын нэгэн төв нутаг байсан бололтой. Археологийн талаар судлах ажлын эхлэлийг академич Х.Пэрлээ 1943 онд тавьсан бөгөөд 1960-1980 онд бараг жил бүр очиж судалгаа хийж олдвор хэрэглэгдэхүүндээ тулгуурлан эрдэм шинжилгээний ба сурталчилгааны өгүүлэл арваадыг бичиж нийтлүүлсний гадна, хаданд сийлсэн олон зуун тамгыг судалж нэгэн сэдэвт зохиол туурвисан билээ. Харин чулуун зэвсгийн судалгааг 1973, 1974 онд Гурван голын шинжилгээний анги бага хэмжээний туршилтын малтлага хийснээр эхэлсэн ба 1980-1981 онд МЗТСХЭ-ийн Чулуун зэвсгийн дурсгал судлах ангийн судлаачид палеолитын сууринг малтаж 2.5-3.5 м гүн, дөрвөн үе соёлт давхрагатай болохыг тогтоосон1 юм. Рашаан хадны чулуун зэвсгийн суурин гийн 1980, 1981 оны малтлагьн явцад 8000 гаруй чулуун зэвсгийн зүйлс олдсон байна. Энэхүү чулуун зэвсгийн сууринд малтлага хийсэн нийт талбайн хэмжээ 60 м2 бөгөөд хэдэн удаагийн малтлагаас гарсан олон мянган чулуун зэвсгийн олдворыг боловсруулах явцад палеолитоос эхлэн шат дараалан хөгжсөн үйлдвэрлэлийн үйл явцын шинж төрх, онцлог, нөлөөлсен хүчин зүйлийг тодорхойлох боломжтой болсон юм. Рашаан хадны палеолитын үеийн суурин нь чулуун зэвсгийн дурсгалыг агуулсан 2.5 м зузаан (зарим буландаа 3-3.5 м), дөрвөн үе соёлт давхаргатай юм. Энэ суурингаас олдсон тал саран хэлбэртэй хусуур, гурвалжин мэс зэрэг нь Орхон голын хөндийн Мойлтын амны палеолитын олон соёлт давхаргз бүхий суурингаас олдцог зэвсгүүдтэй хэлбэр төрх, хэмжээ, хийсэн арга барил бүхий л талаараа ижил байгааг судлаачид тогтоосон юм. ⑥ Рашаан хад Рашаан хад нь Хэнтий аймгийн Бат ширээт сумын нутагт Биндэр уулын зүүн урд хормойн цохио бүхий үзүүрт оршдог. Рашаан хад нь чулуун зэвсгийн үеэс эхлээд XVI зууны үе хүртэлх он цаг үед хамаарах Монголын дорнод хэсгийн түүх соёлын дурсгалт цогцолбор юм. Энэ хадны орчимд чулуун зэвсгийн үеийн хадны сүг зураг, янз бүрийн бичиг үсгийн дурсгал, бичээсүүд, чулуун зэвсгийн дурсгалууд, хүрэл, төмөр зэвгийн үе болон Хүннү, Кидан, Монголын эзэнт гүрний үед хамаарах түүхэн дурсгалууд болон булш олон байдаг аж. Уг хаданд байх эртний нүүдэлчдийн тамга, бичиг, үсгийн дурсгалыг анх 1961 онд эрдэмтэн Х.Пэрлээ илрүүлжээ. Рашаан хаднаа сийлсэн хэдэн зуун тамга тэмдэг, хүн амьтны дүрс нь түүхийн өөр өөр үед хамаардаг нь гадны жуулчдыг ихээр татдаг байна. ⑦ Рашаан хад Хэний аймгийн Батширээт сумын Хурх багийн нутаг Биндэр уулын зүүн урд хормойн цохиотой үзүүр болох Рашаан хад орчимд эртний булш олонтойн гадна түүний дэргэдээс палеолит ба неолитын үеийн чулуун зэвсэг, хүрэл, Хүннү, Кидан, Монгол гүрний үед холбогдох шавар сав, сумын зэв зэрэг олдвор элбэг олддог. Эндхийн хаднаа хуучин чулуун зэвсгийн үеэс эхлэн дундад зууны үеийг хүртэлх ан амьтан, хүний зураг, эртний овог аймгуудын тамга тэмдэг сийлж орхон-енисей, кидан, араб-перс, монгол, түвд, манж зэрэг хорь орчим бичээс үлдээжээ. Рашаан хадны палеолитын үеийн зураг түүхийн хожуу үед холбогдох бусад зургаас дүрсэлсэн амьтан, дүрслэлийн арга барилаараа өвөрмөц юм. Үүнд арслан заан, савгат хирс хожуу үеийн зургуудаас хэмжээгээр том төдийгүй, амьтдын дүрсний гадаад хүрээг харьцангүй өргөн гарган дүрсэлж, түүний ерөнхий төрхийг гаргахыг хичээснээс бус, түүнийг нарийн уртай, байгаа байдлыг яг хуулбарлан гаргахыг эрмэлзээгүй байдал ажиглагдаж байна. Хадтай толгойн зүүн хойд хэсгийн хойш харсан хаданд 5-6 адууг нэг нэгээр нь цувуулан, урд талд нь 2-3 хүн хөтлөн явж байгаагаар нэг шулуунд зуржээ. Хүнийг ерөнхийд нь тоймлон сийлж, морьдыг өндөр, урт зэгзгэр биетэй, шулуун хөлтэй хөдөлгөөнгүй зогсож байгаагаар дүрсэлжээ. Мөн энд морьдыг энд тэнд, урагш хойш харан зогсож байгаагаар дүрсэлсэн ч ажиглагдана. Энэ дүрслэл бүхий зурагтай хадны баруун талд орших налуу хаданд эртний овог аймгуудын тамга тэмдэг болох онги, ан амьтны сарвууны дүрст тэмдэгүүдийг ухан сийлжээ.

BK21+ 1년차 답사

Wed, 29 Jul 2015 11:02:08 +0900

몽골바이오문화유산 BK21+ 사업 1년차 현지조사 일 시 : 2014. 02. 08(토) ~ 2014. 02. 14(금) 장 소 : 몽골 울란바타르 및 인근지역 주 제 : 몽골 민간요법 및 전통의학의 현주소 1. 세부일정 일 시 간 행사 내용 비고 8일 10:00 - 12:30 인천공항 이티켓, 여권 지참 13:00 - 15:50 인천 → 울란바타르(몽골칭기스국제공항) 대한항공 KE 867편 15:50 - 17:00 공항 → 숙소 이동 화이트하우스 호텔 17:00 - 17:30 체크인 17:30 - 18:30 저녁식사 및 휴식 18:30 - 자유시간 및 취침 9일 08:00 - 09:00 조식 호텔 조식 09:00 - 09:20 숙소 → 각자 문헌자료 조사 장소 이동 09:20 - 12:00 문헌자료 조사 활동 도서관, 병원 등 12:00 - 13:30 점심식사 13:30 - 17:00 서적 및 콘텐츠 구입 서점, 헌책방, 천연재료 차 등 17:00 - 19:00 저녁식사 19:00 - 19:30 숙소 이동 화이트하우스 호텔 19:30 - 자유시간 및 취침 10일 08:00 - 09:00 조식 호텔 조식 09:00 - 09:20 숙소 → 몽골전통의학기술산업공사 전세버스 이동 09:20 - 10:30 몽골전통의학기술산업공사 소속 병원 견학 10:30 - 12:00 몽골전통의학기술산업공사 학술연구 소개 및 약 공장 견학 12:00 - 12:10 점심식사 장소 이동 12:10 - 13:30 점심식사 13:30 - 13:40 식사 장소 → 전통의학박물관 이동 13:40 - 15:00 전통의학박물관 견학 15:00 - 15:10 전통의학박물관 → 11일 학술대회 장소 이동 15:10 - 17:00 11일 학술대회 장소 견학 및 준비 17:00 - 17:10 저녁식사 장소 이동 17:10 - 20:00 몽골 유학생들과의 만찬 20:00 - 숙소 이동, 자유시간 및 취침 화이트하우스 호텔 11일 07:30 - 08:30 조식 호텔 조식 08:30 - 09:00 숙소 → 학술대회 장소 이동 몽골국립보건대 09:00 - 09:30 등록 09:30 - 10:00 개회사, 환영사, 축사, 기념사진 10:00 - 12:10 [Ⅰ부] “몽골지역의 천연약재와 활용” S.세스렉더르찌, Ts.뭉흐토야, Ts. 냠데베렐, H.어트겅빌렉, S.M.니콜라예브, Ch.오욘게렐, 한성균, 고경연 12:10 - 13:30 오찬 The Bull 3호점 13:30 - 15:50 [Ⅱ부] “몽골전통의학의 연구와 국제화방안” Ch.치메드락차, N.어용치멕, B.게렐트, R.출템수렝, 이선아, D.체렌소드넘, 김태훈, 이상훈, 김경나, 오미영 15:50 - 16:00 Coffee Break 16:00 - 17:30 [Ⅲ부] “북방유목민족의 민간요법” B.다그와체렝, Sh.벌드, D.잔당수렝, 홍세영, 이선아, 강준영, 한주영 17:30 - 17:40 Coffee Break 17:40 - 18:30 종합토론 18:30 - 19:00 만찬 장소 이동 19:00 - 20:30 만찬 20:30 - 21:00 숙소 이동 화이트하우스 호텔 21:00 - 자유시간 및 취침 12일 08:00 - 09:00 조식 호텔 조식 09:00 - 09:30 숙소 → 몽골연구재단 이동 09:30 - 11:30 몽골연구재단 견학 및 연구원과의 만남 11:30 - 13:00 점심식사 13:00 - 13:30 만바다창 사원으로 이동 어터치 마날 전통의학대학교 13:30 - 17:30 어터치 마날 전통의학대학교 견학 및 학생들과의 만남 17:30 - 18:00 만바다창 사원 → 식사 장소 이동 18:00 - 20:00 저녁식사 20:00 - 20:30 숙소 이동 화이트하우스 호텔 20:30 - 자유시간 및 취침 13일 08:00 - 09:00 조식 호텔 조식 09:00 - 09:30 숙소 → 몽골보건복지부 이동 09:30 - 11:30 몽골보건복지부 견학 및 소속 공무원과의 만남 11:30 - 13:00 점심식사 13:00 - 13:30 몽골 한국 동양의학 센터로 이동 13:30 - 17:30 몽골 한국 동양의학 센터 견학 14일 08:00 - 09:30 조식 및 체크아웃 09:30 - 11:30 몽골 전통 접골 체험 11:30 - 13:00 점심식사 13:00 - 14:30 몽골칭기스국제공항으로 이동 17:10 - 21:10 울란바타르 → 인천 대한항공 KE 868편 2. 답사루트 ① 몽골전통의학기술산업공사(2/10) -> ② 전통의학박물관(2/10) -> ③ 몽골연구재단(2/12) -> ④ 만바다창 사원(어터치 마날 전통의학대학교)(2/12) -> ⑤ 몽골보건복지부(2/13) -> ⑥ 한몽친선한방병원(2/13) 3. 기관소개 ① 몽골전통의학기술산업공사 Тус корпораци нь Эрдэм шинжилгээний төв, Клиник эмнэлэг, Уламжлалт эмийн үйлдвэр гэсэн үндсэн нэгжтэй санхүү, маркетингийн алба, хангамж үйлчилгээ, хоол үйлдвэрлэл, эмийн ургамал тарималжуулах плантаци, хүдрийн эрдэм шинжилгээний станци, ”Ургамал” сувилал, амбулаторийн салбар тасаг, жижиг амьтны вивари зэрэг туслах нэгжүүдтэйгээр үйл ажиллагаа явуулдаг. Нийт 130 ажиллагсадтай. Үүнээс: Эрдэм шинжилгээний ажилтан -14, Уламжлалт анагаах болон нарийн мэргэжлийн их эмч - 22, Эмнэлгийн дунд мэргэжилтэн -20 ажиллаж байна. ② 전통의학박물관 2005 онд “Номун гэрэл” төвийн тэргүүн, ШУА-ийн гишүүн, Төрийн шагналт, ШУ-ны Гавъяат зүтгэлтэн Д.Цэрэнсодном тус музейг байгуулжээ. Тус музей нь Богд хааны ордон музейн баруун талд байрладаг. 3000 гаруй цуглуулгаас бүрдсэн гурван үндсэн танхимтай. Эхний танхимд монголын уламжлалт анагаах ухааны холбогдол бүхий 900 гаруй ном судруудыг багтаасан жижиг номын сангийн зэрэгцээ монголын алдарт маарамба нарын хөрөг зураг намтар цуглуулгыг дэлгэн үзүүлжээ. Хоёр дахь танхимд монгол орны ургамал, мод, амьтан, эрдэс бодисын гаралтай хэдэн зуун нэгж зүйлийг монгол, латин, түвд, хятад үсгээр тайлбар сэлт үйлдэж дэлгэн харуулсан байдаг. Гурав дахь танхимд Богдын эмч Сэрээнэн оточийн нэрэмжит монгол оточийн гэр музей буюу уламжлалт анагаах ухааны шавь сургалт явуулах өргөө бий. Тус музей нь Монгол анагаах ухааны их өв уламжлал, ном судар, алдартай эмч маарамбуудын намтар бүтээлээс олон түмэнд сурталчлан таниулах, хүүхдийг бага балчир наснаас нь шавь сургалтын аргаар нарийн үе шаттай эмч бэлддэг байсан уламжлалт аргыг орчин үеийн боловсролын тогтолцоотой нийлүүлэн сэргээх, монгол эм, тан бэлтгэдэг уламжлалт технологийн аргаар чанар сайтай 500 гаруй эм бэлтгэн, газар газрын эмч нарын өвөрмөц ба нууц жор тэргүүтнийг сурвалжлан судалж, уламжлалт анагаах ухааны ховор дурсгалт бичгүүдийг нийтлүүлдэг. ③ 만바다창 사원(어터치 마날 전통의학대학교) ④ 한몽친선한방병원 БНСУ-ын Засгийн газар, Олон улсын хамтын ажиллагааны байгууллага болох КОИКА, энэ төслийг хэрэгжүүлэхэд мэргэжил арга зүйн зөвлөгөө өгч ажилласан БНСУ-ын Тэгү Ханну их сургуулийн профессоруудын баг хамт олонд Монгол Улсын Засгийн газар, ард түмний нэрийн өмнөөс болон хувиасаа талархаж байгаагаа илэрхийллээ. Эрүүл мэндийн сайд Н.Удвал “Монгол, Солонгос хоёр орон бол Дорнын анагаах ухааны чиглэлээр ихээхэн баялаг туршлагатай. 1999 онд БНСУ-ын Ерөнхийлөгч Ким Тэ Жүний манай улсад хийсэн албан ёсны айлчлалын үеэр Монгол Улсын Засгийн газраас Дорнын анагаах ухааны төвийг өөрийн орондоо байгуулах тухай хүсэлийг гаргаж байсан. Үүний дагуу БНСУ-аас санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэн 2001 онд тус төвийг байгуулсан. Монгол Солонгосын Дорнын анагаах ухааны төв нь уламжлалт анагаах ухааны үйлчилгээг үзүүлдэг ЭМЯ-ны харьяа цорын ганц төв. Өнөөдөр үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэн, орчин үеийн тоноглол бүхий харвалтын болон хагалгааны дараах нөхөн сэргээх, хөдөлгөөн заслын кабинетыг байгуулж, тоног төхөөрөмжийн шинэчлэл хийж байгаад талархалтай байна. Энэ нь Монголын уламжлалт анагаах ухааныг хөгжүүлэх талаар төрөөс баримтлах бодлогын хэрэгжилтийг эрчимжүүлэх, хүн амд үзүүлэх тусламж, үйлчилгээний чанарыг сайжруулахад үнэтэй хувь нэмэр боллоо” гэв. Уламжлалт эмнэлэг сургалтын төв Манба дацан нь Монголын уламжлалт анагаах ухааны өв уламжлал, зан заншил, эмчилгээ, сургалт, эрдэм судлал, эм үйлдвэрлэлийг цогц байдлаар нь хөгжүүлэх зорилготой юм.Оточ Манрамба дээдсургуульнь уламжлалт анагаахын эмчийн бакалаврын сургалт 6жил, уламжлалт анагаахын сувилахуйн бакалаврын 4жилийн сургалт, магистрын сургалт 2жил, төгсөлтийн дараах эмч сувилагчийн мэргэжил дээшлүүлэх сургалтуудыг явуулдаг. Тус сургуульд ОХУ, БНХАУ-аас оюутнууд суралцдаг бөгөөд АНУ, Итали, Англи зэрэг гадаад орнуудаас эмч нар хүрэлцэнирж уламжлалт анагаах ухааны богино хугацааны мэргэжил дээшлүүлэх курст суралцдаг. Манбадацан хийд нь 1760 онд байгуулагдсан бөгөөд хурал номын зан үйл, дэг жаягийн дагуу гадаад дотоодын сүсэгтэн олонд ном уншлага, зан үйл, гүрэм засал зэрэг буян номын үйл ажиллагаа явуулдаг. Манбадацан эмнэлэг нь ардын уламжлалт анагаах ухааны чиглэлээр эмнэлгийн тусламж үйлчилгээг амбулаторын болон хэвтүүлэн эмчлэх тасгаар дамжуулан явуулдаг. Эмийн эмчилгээндээ уламжлалт байгалийн гаралтай эмийг хэрэглэж, эмийн бус эмчилгээнд хануур, төөнүүр, рашаан эмчилгээ, шавар эмчилгээ, бүх төрлийн бариа засал, зүү эмчилгээ хийдэг.